دكتر علي كربلايي خاني
جراح پلاستيك
دكتر علي كربلايي خاني
جراح پلاستيك
به بزرگ شدن بافت غده سینه مردان ژنیکوماستی می‌گویند. این مشکل ممکن است در دوران نوزادی یا نوجوانی درپسربچه‌های در حال رشد نیز روی دهد. بزرگ‌شدگی پستان مردان ناشی از نامتعادل شدن محیط هورمونی بدن است. دلیل آن افزایش بیش از حد استروژن (هورمون زنانه) در مقایسه با آندرونژن (هورمون مردانه) می‌باشد.
این بیماری ممکن است عارضه جانبی مصرف برخی داروها یا مواد مخدر نیز باشد. برای نمونه:
1) کورتیکواستروئیدها یا استروئیدهای آنابولیک
2) آنتی‌بیوتیک‌ها
3) داروهای گیاهی چون دونگ کوای ، روغن درخت چای و اسطوخودوس
4) مواد افیونی یا مخدر
5) گیاهان استروژن‌دار مانند سویا
6) داروهای سوزش قلب
7) داروهای ضدنگرانی.
این مشکل همچنین گاهی با بیماری‌های دیگری نیز همراه می‌شود، مانند: 1) پرکاری غده تیرویید، 2) کم‌کاری شدید کلیه، 3) سیروز کبد، 4) پایین بودن تستسترون، و 5) چاقی. بزرگ شدن ظاهر پستان مردان در نتیجه بزرگ شدن بافت اصلی پستان یا ناشی از جمع شدن چربی زیادتر در آن ناحیه است. این مشکل به دلیل تغییرات و نامتعادل شدن محیط هورمونی بدن می‌باشد. اگر پستان فرد به این دلیل بزرگ شده باشد، به آن ژنیکوماستی یا «بزرگ شدگی پستان مردان» می‌گویند. با این حال در افراد چاق یا دارای اضافه وزن این احتمال وجود دارد که بزرگ شدن پستان‌شان ناشی جمع شدن چربی اضافی در ناحیه پستان باشد.
این وضعیت که متفاوت از بزرگ‌شدگی بافت اصلی خود پستان است را «ژنیکوماستی‌کاذب» یا «بزرگ شدگی کاذب پستان» می‌نامند.
پزشکان معمولا می‌توانند از راه معاینه جسمانی بگویند که بزرگ‌شدگی پستان یک مرد حقیقی (ناشی از تغییرات هورمونی) یا کاذب (ناشی از جمع شدن چربی) است.
«بزرگ‌شدگی حقیقی پستان مردان» چندان نادر نیست و گاهی در پسران نوجوان و مردان مسن کاملا سالم دیده می‌شود.
مشکلات یا درمان‌های پزشکی که تعادل هورمونی بدن را بر هم بزنند نیز ممکن است منجر به بزرگ شدن بافت اصلی پستان مردان شوند. بزرگترین عامل خطر که موجب جمع شدن چربی اضافی در ناحیه پستان مردان می‌شود، چاقی یا اضافه وزن است. چاقی را بر پایه شاخص توده بدن تعریف می‌کنند. بزرگسالانی که شاخص توده بدن‌شان بین 25 تا 30 کیلوگرم بر مترمربع (Kg/m2) است، دارای اضافه وزن محسوب می‌شوند. کسانی که شاخص توده بدن‌شان بیش از 30 باشد، چاق به حساب می‌آیند.
چاقی یکی از مشکلات بزرگ سلامت امروزی کشورهای مختلف است و از عوامل خطر انواع بیماری‌های دردناک و مهلک به شمار می‌رود.
ژنیکوماستی کاذب در نتیجه نامتعادل شدن محیط هورمونی بدن نیست و در نتیجه به درمان هم نیاز ندارد. معمولا در این شرایط کاهش وزن خودبه‌خود منجر به کاهش اندازه پستان‌های مردانه می‌شود. با این حال، حتی اگر مردی چاق است، توصیه می‌شود که برای بررسی دلیل بزرگ‌شدگی پستانش به یک پزشک مراجعه کند تا از نوع مشکل، یعنی ژنیکوماستی واقعی یا کاذب، آگاه شود. چرا که بزرگ‌شدگی بافت اصلی پستان ممکن است یکی از نشانه‌های وجود مشکلی مهم‌تر در سلامت جسمانی فرد باشد.
گر چه ظاهر بزرگ پستان‌های یک مرد ممکن است مشکلاتی را از نظر زیبایی‌شناختی جسمانی یا روانی برای فرد ایجاد کند، اما مهم‌ترین مشکلات این پدیده محدود به این مشکلات ظاهری نیست. چرا که حتی اگر فرد دچار ژنیکوماستی یا بزرگ‌شدگی پستان مردانه کاذب شده باشد، یعنی فرد دچار چاقی باشد، خود چاقی عامل بیماری‌های خطرناک دیگری چون بالا بودن قند خون (دیابت)، فشار خون، مشکلات قلبی، سکته مغزی، آپنه خواب و برخی از سرطان‌هاست.
به بیماری بزرگ‌شدگی پستان مردانه ژنیکوماستی می‌گویند. این مشکل ممکن است در نوزادی، نوجوانی یا دوران میانسالی و پیری روی دهد. این بیماری متفاوت از مشکلژنیکوماستی کاذب یا لیپوماستی ، یعنی جمع شدن چربی در ناحیه پستان، است. ژنیکوماستی حقیقی ناشی از بزرگ شدن بافت اصلی یا غده‌ای پستان مردان استن مشکل رایج‌ترین دلیل معاینه سینه مردان به شمار می‌آید.
معمولا پسران نوجوان در حال رشد ممکن است دچار چنین مشکلی شوند که ناشی از فرآیند طبیعی رشد جسمانی آنهاست. گاهی نوزادان پسر نیز ممکن است دچار چنین مشکلی شوند.
دیگر عوامل خطر این پدیده بدین شرح است:
نخستین نشانه آن بزرگ شدن غیرطبیعی اندازه پستان مردان است. همان طور که مطرح است، ژنیکوماستی واقعی ناشی از بزرگ شدن بافت اصلی یا غده‌ای پستان است. این بزرگ‌شدگی معمولا به طور متقارن در اطراف نوک پستان روی می‌دهد و ممکن است باعت سفتی نوک پستان شود. گر چه این مشکل معمولا به طور همزمان در هر دو پستان روی می‌دهد، اما گاهی ممکن است فقط یک پستان را درگیر کند. حتی اگر هر دو پستان دچار این مشکل شوند، ممکن است یک پستان بزرگتر از دیگری شود. در این شرایط گر چه ممکن است پستان فرد نسبت به لمس شدن حساس شود، اما معمولا دردناک نیست.
هم‌ترین چیز آن است که بتوان در اولین فرصت این بیماری را از سرطان پستان مردان، که حدود 1% موارد این سرطان را شامل می‌شود، تمییز دارد. معمولا توده سرطانی شکل گرفته در پستان مردان در اطراف نوک پستان نیست و در صورت لمس شدن، سفت یا دردناک است. همچنین در حالت وجود سرطان پستان، پوست ناحیه برجسته شده کم‌رنگ‌تر است، نوک پستان به حالت فرورفته در آمده و ترشحاتی دارد و گره‌های لنفاوی زیربغل بزرگ می‌شوند.
ژنیکوماستی در نوجوانان ناشی از نامتعادن شدن محیط هورمونی بدن است به طوری که میزان هورمون استروژن (هورمون زنانه) در مقایسه با هورمون آندورژن (هورمون مردانه) بیشتر می‌شود. این نوع از بزرگ‌شدگی پستان در پسران نوجوان یا نوازادان پسر معمولا به مرور زمان خودبه‌خود بر طرف می شود. همه افراد، چه زن و چه مرد، هر دو نوع هورمون مردانه و زنانه را دارند. در دوران نوجوانی، تغییرات میزان این دو نوع هورمون ممکن است به گونه‌ای شود که میزان هورمون زنانه بیشتر از میزان لازم در بدن شود. مطالعات صورت گرفته پیرامون ژنیکوماستی در پسران نوجوان، میزان شیوع متفاوتی را بیان کرده‌اند. مطالعات مختلف میزان شیوع آن را بین 4% تا 69% در جوامع مختلف گزارش کرده‌اند. این اختلاف زیاد احتمالا ناشی از اختلاف در تعریف اندازه پستان طبیعی و گستره سنی نوجوانان مورد مطالعه می‌باشد.
بزرگ‌شدگی پستانِ ناشی از تغییرات محیط هورمونی بدن در نوجوانی معمولا بین شش ماه تا دو سال بعد خودبه‌خود بر طرف می‌شود.
اگر بزرگ‌شدگی پستان دوران نوجوانی بیش از دو سال ادامه یابد، به آن ژنیکوماستی پایدار نوجوانی می‌گویند.
برخی از شرایط پزشکی ممکن است موجب بزرگ شدن پستان مردان شود، از جمله:
بزرگ‌شدگی پستان مردان یا ژنیکوماستی ممکن است در اثر مصرف داروهای زیر ایجاد شود:
در صورتی که قُطر بافت پستان یک مرد بیشتر از 0.5 (نیم) سانتی‌متر شود، وی دچار مشکل بزرگ‌شدگی پستان یا ژنیکوماستی شده است.
این افزایش حجم بیشتر در اطراف نوک پستان می‌باشد.
جمع شدن چربی در ناحیه پستان ژنیکوماستی حقیقی نیست.
در بیشتر موارد بزرگ‌شدگی پستان مردان را می‌توان از راه معاینه جسمانی تشخیص داد. بررسی سابقه پزشکی فرد نیز مهم است، به ویژه در مورد داروهایی که مصرف می‌کرده است.
اگر گمان پزشک در هنگام معاینه بر احتمال وجود سرطان باشد، باید تصویربرداری از پستان یا ماموگرافی هم انجام شود. گاهی برای تشخیص درست دلیل بروز بزرگ‌شدگی پستان در مردان نیاز است که آزمایش‌های بیشتری نیز انجام شود. این آزمایش‌ها ممکن است شامل آزمایش خون برای بررسی عملکرد کبد، کلیه و غده تیرویید باشد.
سنجش میزان هورمون‌های موجود در جریان خون نیز ممکن است گاهی انجام شود.
گر چه این عارضه در نوجوانی معمولا خودبه‌خود رفع می‌شود، اما اگر در مواردی نادر پایدار بماند باید برای درمان آن اقدام کرد.
اگر ژنیکوماستی بیش از 12 ماه بماند، ممکن است دچار جای زخم (فیبروز) شود و این مسئله درمان آن را با دارو سخت‌تر یا گاهی غیرممکن می‌کند
هیچ داروی شناخته شده ای برای درمان ژنیکوماستی وجود ندارد متاسفانه مشاهده شده که بیمارانی برای یک تا دو سال دارو مصرف کرده اند ولی هیچ بهبودی مشاهده نشده است..
اگر بزرگ‌شدگی پستان مردان از نظر ظاهری توسط عموم جامعه دیده شود و باعث خجالت فرد پیش دیگران شود، این مسئله زیان‌هایی را برای سلامت روانی فرد در پی خواهد داشت.لذا لازمه فرد برای برداشته شدن فشار روانی روی خود تحت جراحی قرار بگیرد.
برای مطالعه بیشتر در مورد ژنیکوماستی کلیک کنید
دكتر علي كربلايي خاني
فوق تخصص ترميمي
جراحي پلاستيك صورت بيني سينه
شكم و پيكر تراشي
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي
دكتر علي كربلايي خاني يكي از با تجربه ترين و با سابقه ترين جراحان پلاستيك در ايران و شهر تهران هستند كه تجربه جراحي بيش از بيست هزار عمل جراحي زيبايي را در كارنامه خود دارند اكنون نيز با كوله باري از تجربه در خدمت هموطنان داخل و خارج كشور و همچنين توريستهاي عزيز از كشورهاي دور و نزديك هستند
Alikhanikhani@gmail.com
